Jednym z  bohaterów antykomunistycznego podziemia był Polski Ormianin:

TUMANOWICZ Walerian Józef, „Jagra”, „Jagodziński”, (1894 - 1947) - Ormianin, legionista, oficer Wojska Polskiego, działacz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.        

Urodzony 1 marca 1894 r. w Rusbanilii (w Banila pe Ceremus na Bukowinie). Syn Issaka i Marii z d. Petrowicz. Do gimnazjum uczęszczał w Czerniowcach. Dwie ostatnie klasy (siódmą i ósmą) kończył w Wiedniu i tam też zdał maturę. Ukończył kurs abiturientów na Akademii Handlowej we Wiedniu. W 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich. Służył w 3. pułku piechoty Legionów. Brał udział w jego frontowych walkach. Od 1918 r. był oficerem służby stałej Wojska Polskiego. Brał udział w szeregach 3. pułku piechoty Legionów w wojnie polsko - ukraińskiej w 1919 r., oraz w wojnie polsko - bolszewickiej w 1920 r. Po wojnie ukończył studia na Akademii Handlowej we Lwowie. Ukończył szkołę oficerską. Służył w Wilnie, Rykontach, Trokach i Białymstoku. Pod czas odbywania służby wojskowej w Rykontach uczestniczył w budowie miejscowej szkoły i opiekował się obozami harcerskimi. Ze starszeństwem 1 lipca 1925 r. został awansowany na stopień kapitana. Od 1932 r. służył w Korpusie Ochrony Pogranicza. Od 1938 r. był szefem wydziału w Naczelnej Komendzie Legii Akademickiej. Przed wybuchem II wojny światowej został awansowany na stopień majora. We wrześniu 1939 r. dowodził początkowo I batalionem 146. pułku piechoty. Uczestniczył w bitwie pod Kutnem. Pod koniec kampanii dowodził I batalionem odtworzonego 43. pułku piechoty w Kombinowanej Dywizji Piechoty gen. Jerzego Wołkowickiego. Nie poszedł do niewoli. W przebraniu chłopskim przedostał się do Warszawy. Z Warszawy udał się do Krakowa, gdzie nawiązał kontakt ze Służbą Zwycięstwu Polski, a następnie ze Związkiem Walki Zbrojnej. Od 1940 r. był organizatorem i pierwszym inspektorem Inspektoratu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej Mielec. Zamieszkał w Mielcu. Początkowo był oficjalnie zatrudniony w niemieckiej firmie Johan Hennig, później był na etacie Spółdzielni Spożywców „Konsum” w Mielcu. Jego praca ograniczała się do podpisywania listy obecności. Później „pracował” w spółdzielni „Żniwo”. W tych firmach był zatrudniony pod przybranym nazwiskiem Walerian Wartanowicz, zaś w konspiracji używał pseudonimu „Jagra”. W marcu 1943 r. kierował przygotowaniami do rozbicia więzienia w Mielcu. Został odwołany 25 lutego 1944 r. ze stanowiska inspektora na wniosek Zenona Soboty „Świda” przez komendanta Okręgu AK Kraków pułkownika Józefa Spychalskiego „Luty”. Powodem odwołania było rzekome tolerowanie akcji podległych żołnierzy Armii Krajowej, które miały cechy przestępcze. Od lutego 1944 r. do lipca 1945 r. pozostawał w dyspozycji Komendy Okręgu Armii Krajowej. Należał do „Nie” i Delegatury Sił Zbrojnych. Wg niektórych źródeł został awansowany na stopień pułkownika. W połowie 1945 r. nawiązał kontakt z komendantem Obszaru Południowego Delegatury Sił Zbrojnych pułkownikiem Antonim Sanojcą „Skaleń”, który zaproponował mu objęcie kierownictwa Akcji „Z” na terenie Obszaru Południowego Delegatury Sił Zbrojnych (woj. : rzeszowskie, krakowskie, górnośląskie i dolnośląskie), na co wyraził zgodę. Jako szef komórki „Z” Obszaru Południowego Delegatury Sił Zbrojnych używał pseudonimu „Jagodziński”. Po rozwiązaniu Delegatury Sil Zbrojnych działał w Zarządzie Obszaru Południowego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość kierując akcją „Z”. Powołał zespół propagandowy i redaktorski z Chudybą na czele. W 1946 r. zamieszkał Jeleniej Górze, gdzie też został współwłaścicielem sklepu. Został aresztowany 22 października 1946 r. w Krakowie przy ul. Floriańskiej 3. Był jednym z 17 oskarżonych w procesie II Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość i członków Polskiego Stronnictwa Ludowego w Krakowie, który toczył się od 11 sierpnia do 10 września 1947 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym przy ul. Senackiej 1. Wyrokiem z 10 września 1947 r. został skazany na karę śmierci, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa. W czasie śledztwa i procesu zachował godną postawę. Ja swoje przekonania kształtowałem od roku 1914 w Legionach. Chcę tutaj powiedzieć, że przez 30 lat od Legionów aż do AK, pracowałem w jednym i tym samym duchu. Żywiłem nienawiść do Rosji i według tego pracowałem. Z chwilą kiedy armia rosyjska weszła na ziemie polskie i postawiła na nich swoje garnizony, myślałem, że to już koniec niepodległości. Trudno mi było. Wysoki Sądzie, w 50 roku życia zmienić duszę, bo ta dusza już we mnie skostniała … Z krwi jestem Ormianinem, z duszy i przekonań Polakiem . . . Wraz z krwią matki wyssałem nienawiść do Związku Radzieckiego. . . Prezydent RP decyzją z dnia 6 listopada 1947 r. nie skorzystał z prawa łaski.        

Stracono go około godziny 19,00 13 listopada 1947 r. w krakowskim więzieniu przy ul. Montelupich, został pochowany na cmentarzu Rakowickim.        

Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie na wniosek córki, Grażyny Podstawskiej, postanowieniem z 17 stycznia 1992 r. unieważnił wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z 10 września 1947 r.        

Odznaczony: czterokrotnie Krzyżem Walecznych (za udział w wojnie ukraińskiej i polsko - bolszewickiej w 1919 - 1920 r.), Krzyżem Zasługi, Krzyżem za Wojnę, Krzyżem Niepodległości, Medalem Dziesięciolecia. W 1995 r. Rada miasta Krakowa podjęła uchwałę, że jednej z ulic Dzielnicy IV zostanie nadane jego imię.        

Był żonaty z Jadwigą Dzięgiel, z którą miał córkę Grażynę (zamężną Podstawską).  

materiał przygotowany na podstawie danych z Wikipedii oraz artykułu p.Andrzeja Zagórskiego (Małopolska w II wojnie światowejJednym z  bohaterów antykomunistycznego podziemia był Polski Ormianin:TUMANOWICZ Walerian Józef, „Jagra”, „Jagodziński”, (1894 - 1947) - Ormianin, legionista, oficer Wojska Polskiego, działacz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.