W ramach przygotowań do zaplanowanej na wiosnę 2013 r. sesji VoicEncounters, inspirowanej projektem "Armine, Siostro", Teatr ZAR pragnie stworzyć pole rozważań nad historią Armenii. Poprzez obecność głosów szanowanych naukowców z całego świata, zajmujących się historią i kulturą Armenii oraz jej uwarunkowaniami politycznymi, pragniemy ustanowić dwa dni spotkań poświęconych historii Ormian oraz ich deportacji i eksterminacji na początku XX w., milczeniu towarzyszącemu pamięci o tych wydarzeniach, jak również refleksji o byciu świadkiem oraz dziedziczeniu świadectwa.
Tym refleksyjnym spotkaniom i rozmowom towarzyszyć będzie niepowtarzalna okazja pracy z Aramem Kerovpyanem, znakomitym śpiewakiem z Katedry Ormiańskiej w Paryżu, który wraz z Virginią Kerovpyan prowadzi pracę nad jednogłosowym, modalnym śpiewem w ramach najnowszego projektu Teatru ZAR. Zespół opowie o swych intuicjach związanych z pracą nad nowym spektaklem, realizowanym w ramach projektu "Armine, Siostro". Wydarzenie to stanowić będzie niejako wstęp do planowanej na wiosnę 2013 edycji VoicEncounters, której tematyka oscylować będzie wokół dziedzictwa kulturowego Armenii oraz diaspory ormiańskiej.
Serdecznie zapraszamy wszystkich do wzięcia udziału w tych spotkaniach.
POKAZY FILMÓW - ŚWIATŁO W MROKU
Cykl filmów dokumentalnych i animowanych na temat ludobójstwa Ormian
5-9 listopada 2012 - Instytutu Grotowskiego, Rynek-Ratusz 27
5 listopada, 17:00
Chienne D'Historie [Barking Island], reż. Serge Avedikian (Francja 2010, 15')
Konstantynopol 1910. Ulice są pełne bezpańskich psów. Nowy rząd rozpoczyna akcję deportacji w celu oczyszczenia miasta. Zwycięzca Złotej Palmy na Festiwalu Filmowym w Cannes 2010.
I Hate Dogs (The Last Survivor), reż. Pea Holmquist, Suzanne Khardalian (Szwecja 2005, 29')
Losy Garbisa, energicznego 99-latka, jednego z ocalałych podczas marszu śmierci w 1915. W swoim paryskim mieszkaniu Garbis obserwuje starania Turcji, o członkostwo w Unii Europejskiej, mimo, że do tej pory publicznie nie przyznaje się do ludobójstwa.
6 listopada, 17:00
Back to Ararat, reż. Pea Holmquist (Szwecja 1988, 100')
Dokument ukazuje rozsianą po świecie, ormiańską społeczność zjednoczoną w wizji powrotu do swojej ojczyzny, której postulaty są bezustannie ignorowane przez rząd turecki.
7 listopada, 17:00
Grandma's Tattoos, reż. Suzanne Khardalian ( Szwecja 2011, 58')
Podróż reżyserki za sekretem tatuaży na twarzy jej babci. Przemierzając Armenię, Liban, Syrię i Szwecję, odkrywamy wraz z nią losy kobiet ormiańskich, uprowadzonych z osmańskiej Turcji w czasie pierwszej wojny światowej.
8 listopada, 17:00
AGHET, reż. Eric Friedler (Niemcy 2009, 90')
Wielokrotnie nagradzany dokument zawiera wstrząsające zdjęcia z marszu śmierci i deportacji Ormian oraz ich współczesne dążenia do uznania prawdy historycznej przez rząd turecki.
9 listopada, 17:00
The Witnesses Trilogy, Part III: The River Ran Red, reż. Jakob Michael Hagopian (USA 2009, 60')
Saga o ludziach, którzy odbyli długą, przymusową podróż ku śmierci,. opowiadana ustami osób, które przeżyły ludobójstwo.
Wystawa - Obrazy z Anatolii
8-20 listopada 10:00-16:00, CafeThea, Przejście Żelaźnicze 4
Wystawa zdjęć Magdaleny Mądrej
Otwarcie: 8 listopada 19:00
Prezentowane zdjęcia przywołują "doświadczanie" Anatolii w lipcu 2012 roku przez członków Teatru ZAR wraz z Aramem, Virginią i Vahanem Kerovpyanami, Altugiem Yilmazem, w towarzystwie ekipy filmowej z Belgii i miejscowych przewodników. Podczas kilkudniowej wyprawy grupa odwiedziła miejsca, gdzie przed 1915 rokiem mieszkali Ormianie, między innymi pozostałości miast Palu, Harput, ruiny świątyń ormiańskich we wsiach i miastach, tętniących codziennym życiem. Spotkania z mieszkańcami osad tureckich i ich opowieści dopełniła wizyta w rejonie Dersim, zamieszkałym przez Kurdów, szczególnie Zaza, a wśród nich wyjątkowych śpiewaków i opowiadaczy historii: Dengbeszów. Uczestnicy podróży, wsłuchani w ciszę, do której historia przymusiła niszczone kościoły, między podcinanymi kolumnami, śpiewali pieśni tych miejsc, w pamięci i szacunku dla ludzi, którzy musieli stąd odejść.
WYKŁAD, PANEL DYSKUSYJNY, POKAZ PRACY
10 listopada, Sala Teatru Laboratorium, Instytutu Grotowskiego, Rynek-Ratusz 27
15:00 Historia ludobójstwa. Pamięć, ciągłość, opór - Spotkanie z Arą Sarafianem (Wielka Brytania), Dyrektorem Instytutu Komitasa w Londynie.
Akademickie spojrzenie na oficjalne tureckie zaprzeczenie faktu ormiańskiego ludobójstwa, m.in. studium przypadku sfabrykowanej petycji wysłanej do brytyjskiego parlamentu przez tureckich parlamentarzystów w 2005 roku, w której twierdzą, że teza o ludobójstwie ormiańskim to wymysł brytyjskiej propagandy powstały w czasie pierwszej wojny światowej.
Ara Sarafian jest historykiem-archiwistą oraz dyrektorem Instytutu Komitasa., niezależnym ośrodkiem badań oraz wydawnictwem książek odnoszących się do współczesnego doświadczenia Ormian. Specjalizuje się w późnych dziejach Imperium Osmańskiego i współczesnej historii Armenii. Znana jest przede wszystkim jego praca związana z tematem Ludobójstwa Ormian z 1915r dzięki takim publikacjom, jak krytyczne wydanie dokumentu parlamentarnego Wielkiej Brytanii z 1916, tzw. Niebieskiej Księgi "Traktowanie Ormian w Imperium Osmańskim w 1916". Często prowadzi prace archiwalne w Turcji oraz inne projekty związane z Ormianami. . Jest postacią znaną zarówno w prasie tureckiej, jak i ormiańskiej (www.gomidas.org).
17:00 Być świadkiem świadków. Historia zakłamania - Panel z udziałem Ayşe Günaysu (Turcja), Ary Sarafiana(Wielka Brytania), Talin Suciyan (Niemiec) i Ragipa Zarakolu (Turcja)
Panel dyskusyjny, którego tematem będzie wpływ nieuznania faktu ormiańskiego ludobójstwa na życie osób mieszkających w Turcji. W panelu udział wezmą akademicy i działacze na rzecz praw człowieka walczący o prawa mniejszości w Turcji.
Ayşe Günaysu członkini Komitetu Wykonawczego w stambulskim oddziale Stowarzyszenia Praw Człowieka. Współzałożycielka i członkini Komitetu ds. Rasizmu i Dyskryminacji działającego w ramach Stowarzyszenia Praw Człowieka. Felietonistka Ozgur Gundem, dziennika kurdyjskiej opozycji, który był wielokrotnie zamykany, a następnie powracał pod inną nazwą. Felietonistka bostońskiego tygodnika Armenian Weekly.
Talin Suciyan pochodzi ze Stambułu i po rocznym pobycie w Erewaniu przeprowadziła się do Niemiec gdzie jest obecnie nauczycielką akademicką i doktorantką Uniwersytetu Ludwika Maximiliana w Monachium, specjalistką w dziedzinie Bliskiego Wschodu. Wykłada historię Armenii Zachodniej oraz historię Turcji i schyłku Imperium Osmańskiego. Przez ponad dziesięć lat pracowała jako dziennikarka w gazetach ormiańskich i tureckich, jak również w innych mediach.
Ragip Zarakolu (ur. 1948) jest tureckim działaczem na rzecz praw człowieka i wydawcą, od dawna prześladowanym przez władze tureckie za wydawanie kontrowersyjnych książek, szczególnie o prawach mniejszości i prawach człowieka. Obecnie (początek 2007 roku) jest przewodniczącym Komitetu na Rzecz Wolności Publikacji, który działa w ramach Stowarzyszenia Wydawców. W lutym 2012 roku szwedzcy parlamentarzyści nominowali go do Pokojowej Nagrody Nobla.
ZOSTALIŚMY POINFORMOWANI, ŻE RAGIP ZARAKOLU NIE BĘDZIE MÓGŁ WZIĄĆ UDZIAŁU W DYSKUSJI PANELOWEJ W INSTYTUCIE IM. JERZEGO GROTOWSKIEGO Z POWODU PROCESU SĄDOWEGO, KTÓRY WYTOCZYŁY MU TURECKIE WŁADZE. ZDARZENIE TO MA ZWIĄZEK TRWAJĄCYMI W TURCJI PRZEŚLADOWANIAMI ZARAKOLU I INNYCH DZIAŁACZY NA RZECZ PRAW CZŁOWIEKA. DZIAŁANIA TURECKICH WŁADZ ZOSTAŁY POTĘPIONE PRZEZ PEN, INDEX ON CENSORSHIP ORAZ AMNESTY INTERNATIONAL.
19:00 PRZEKAZ- PRZEMIANA
Pokaz i otwarta dyskusja na temat procesu przekazu ormiańskiego śpiewu modalnego. Zaproszeni goście: Nişan Çalgiciyan i Murat Içlinalça (Turcja). Prowadzenie: Aram Kerovpyan (Francja) i Altug Yilmaz (Turcja)
Spotkanie i prezentacja mające za cel przybliżenie fenomenu przekazu śpiewu modalnego. Wraz z mistrzami śpiewu ze Stambułu spróbujemy odtworzyć proces przekazu i skupić się na "interpretacji", która ma miejsce po odczytaniu zapisu muzycznego. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, jak proces przekazu zmieniał się w perspektywie historycznej i gdzie dziś występuje śpiew modalny - ormiańska tradycja muzyki liturgicznej. Będziemy mieli okazję zadać naszym gościom pytania na temat ormiańskiego śpiewu modalnego oraz ich roli w pielęgnowaniu i przekazywania tej tradycji.
Nişan Çalgiciyan urodził się w 1936 roku w Stambule. W wieku 14 lat, rozpoczął nauki u mistrza śpiewu Krikora Habyana. W 1959 roku został mianowany mistrzem śpiewu, a następnie służył w szeregu kościołów w Stambule. Od 1989 roku służy w kościele pod wezwaniem Świętej Trójcy w Stambule. Nişan Çalgiciyan jest najbardziej znanym spośród garstki mistrzów śpiewu, którzy pozostali wierni tradycyjnemu śpiewowi i który przekazują tę tradycję młodszym pokoleniom.
Murat Içlinalça urodził się w 1985 roku w Stambule. W wieku 8 lat rozpoczął naukę śpiewu u mistrza Nişana Çalgiciyana. Studiował śpiew i muzykę ludową w Konserwatorium Muzycznym na Politechnice w Stambule, którą ukończył w 2010 roku. W tym samym roku roku został mianowany mistrzem śpiewu Kościoła Ormiańskiego w Stambule.
Altug Yilmaz urodzony w 1973 roku, badacz muzyki, dziennikarz, redaktor i tłumacz. Studiował nauki polityczne i stosunki międzynarodowe na Uniwersytecie Bogaziçi w Stambule, a także socjologię, specjalizując się w roli muzyki w budowaniu tożsamości. Autor (wraz z Aramem Kerovpyanem) wydanej w języku tureckim książki Klasyczna muzyka imperium osmańskiego i Ormianie (2010). Od 2007 redaktor tygodnika Agos, wydawanego w językach tureckim i ormiańskim, w którym publikuje wywiady i eseje o kulturze i sztuce.
11 listopada, Sala Teatru Laboratorium, Instytutu Grotowskiego, Rynek-Ratusz 27
15:00 "Kto dziś pamięta o rzezi Ormian" Historia ignorancji - Panel z udziałem Krzysztofa Czyżewskiego (Polska), i Jarosława Freta (Polska)
Krzysztof Czyżewski praktyk idei, poeta i eseista. Twórca Fundacji "Pogranicze" i Ośrodka "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" w Sejnach. Szef wydawnictwa Pogranicze. Od kwietnia 2012 dyrektor artystyczny Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016.
Jarosław Fret - założyciel i lider Teatru ZAR. W latach 1999/2002 wraz z Kamilą Klamut zrealizował szereg wypraw do Gruzji, Armenii, Grecji i Iranu, prowadząc poszukiwania w obrębie najstarszych form muzyki religijnej chrześcijańskich kościołów wschodnich. Poszukiwania te stały się punktem wyjścia do powstania spektaklu Ewangelie dzieciństwa, prezentowanego na całym świecie. Prowadzi warsztaty teatralne, wykłady, zrealizował pierwszy materiał dokumentalny poświęcony Mandejczykom w Iranie. Absolwent wrocławskiej polonistyki (1994). W latach 1993?1995 związany z Ośrodkiem Praktyk Teatralnych "Gardzienice". Od 1995 roku pracował w Ośrodku Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, od lutego 2004 pełniąc funkcję Dyrektora; od 2006 - Dyrektor Instytutu im. Jerzego Grotowskiego.
17:00 ARMINE, SISTER. Otwarcie - Przedstawienie projektu Teatru ZAR Armine, Sister z udziałem Arama i Virginii Kerovpyan (Francja). Prezentacja projektu filmowego Winds of Armine. Spotkanie z reżyserami i producentami filmu, Nathalie Rossetti i Turim Finnochiaro (Belgia).
Wiatry Armine: Ekspedycja w Anatolii - w celu przekazania zagrożonej tradycji ormiańskiej pieśni liturgicznej, para Ormian z diaspory ormiańskiej, Aram i Virginia Kerovpian, zabrała europejską grupę teatralną Teatr ZAR, prowadzoną przez Jarosława Freta, w podróż do miejsc, gdzie sztuka ta wciąż istnieje. Uczestnicy ekspedycji doświadczają bogactwa zniszczonej kultury i poznają tragiczną historię zmasakrowanej ludności. Pieśń staje się źródłem prawdy, tchnieniem życia i językiem kreacji.
Teatr ZAR jest międzynarodową grupą, założoną we Wrocławiu przez stażystów Instytutu Grotowskiego i formowaną w trakcie cyklicznych wypraw badawczych do Gruzji w latach 1999-2003. Spektakle zespołu są częścią długiego procesu prób, poszukiwań, wypraw i osobistych eksploracji. Tryptyk Ewangelie dzieciństwa jest kulminacją trwającej ponad dziesięć lat pracy grupy ze starymi pieśniami sakralnymi. Obecnie Teatr ZAR pracuje nad nowym projektem Armine, Sister, dedykowanym kulturze ormiańskiej i realizowanym poprzez wyprawy i studia nad ormiańską historią i tradycją (www.teatrzar.art.pl)
Nathalie Rossetti pracuje od 1991 roku w branży audiowizualnej jako scenarzystka i konsultant muzyczny. Od samego początku zainteresowana pisaniem opowiadań, za które została parokrotnie nagrodzona. Pisze scenariusze do filmów krótkometrażowych, jest współautorką scenariusza do czterech filmów fabularnych, m.in. Le Nain Rouge w reżyserii Ivana Le Moine (Directors? Fortnight, Cannes, 1998). Od 2000 roku skupia się na reżyserowaniu filmów dokumentalnych.
Turi Finocchiaro zajmuje się produkcją audiowizualną, początkowo filmów fabularnych (Włochy), a następnie dokumentów (Belgia). W 1998 roku stworzył w Rzymie niezależną firmę producencką Impronte Digitali, realizującą filmy krótkometrażowe i dokumenty. W 2004 roku wrócił go Belgii, gdzie wyreżyserował kilka filmów wraz z Natalie Rossetti, z którą ? do spółki z Amelem Bouzidem ? założył w roku 2009 Borak Films. Razem z Natlaie Rossetti współtworzy festiwal filmów dokumentalnych "Faito DOC Festival" (www.faitodocfestival.it).
Śpiew modalny: Podróż w dźwięku - Warsztat prowadzony przez Arama Kerovpyana
10, 11 Listopada 2012, Godz. 10:00 - 13:00, Sala Laboratorium, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Rynek Ratusz 27
Głównym celem warsztatu jest przybliżenie uczestnikom tradycji śpiewu modalnego. Proces nauczania rozpoczyna się od śpiewania burdonu oraz interwałów nieujętych w równomiernie temperowanym systemie, prowadząc do nauki ormiańskich pieśni liturgicznych poprzez słuchanie i powtarzanie.
Warsztaty przeznaczone są dla wszystkich zainteresowanych śpiewem modalnym, niezależnie od tego, czy znają język ormiański, czy nie - zarówno amatorów, jak i zawodowych muzyków. Proponowana praca będzie mieć dwa aspekty:
1. praca wokalna, pomagająca w znalezieniu naturalnego głosu, w którego wydobywanie zaangażowane jest całe ciało.
2. praca modalna, która zaczyna się od odkrywania naturalnych interwałów, zapomnianych we współczesnym środowisku miejskim. W takim procesie nauczania uczestnicy uczą się postrzegać melodię w kontekście modalnym, umiejscawiając ją w środowisku dźwiękowym, a nie jako szereg następujących po sobie nut lub motywów.
Dzięki temu uczestnicy mają możliwość odkrywania rozmaitych rodzajów interwałów, a następnie składających się z nich skal modalnych. W takim właśnie kontekście przekazywane są będące przedmiotem warsztatu pieśni o stosunkowo niewielkiej ilości tekstu.
Ilość uczestników: 20, Opłata: 75 EURO / 300 PLN, Termin nadsyłania zgłoszeń: 25 października 2012, Zgłoszenia: ditte@voicencounters.art.pl
Warsztat prowadzony będzie w języku angielskim, z tłumaczeniem na język polski
Aram Kerovpyan urodził się w Stambule. Jako chłopiec odbył naukę śpiewu liturgicznego w Kościele Ormiańskim. Uczył się gry na kanunie i studiował system muzyczny Bliskiego Wschodu u mistrza Saadeddina Öktenaia. W 1977 roku przeprowadził się do Paryża, gdzie całkowicie poświęcił się muzyce, grając z wieloma muzykami z Bliskiego Wschodu. W 1980 roku dołączył do zespołu Ensemble de Musique Arménienne, który później zmienił nazwę na Kotchnak. Od tamtej pory głównym obszarem jego badań stała się muzyka ormiańska, szczególnie system modalnych skal pieśni liturgicznych. W 1985 roku założył zespół ormiańskich pieśni liturgicznych Akn. Równolegle z pracą muzyka Aram Kerovpyan uczestniczy w konferencjach i seminariach, prowadzi wykłady w Europie i Ameryce Północnej, a także regularnie publikuje artykuły i prace na temat teorii ormiańskiej muzyki modalnej.
Virginia Pattie Kerovpyan, wokalistka zespołu, urodziła się w Waszyngtonie (USA). Studiowała śpiew i śpiewała w wielu chórach i zespołach muzyki dawnej jako chórzystka i solistka. Następnie wyjechała do Francji, gdzie kontynuowała naukę śpiewu w École Normale Supérieure de Musique de Paris oraz Conservatoire National Supérieur de Musique. Virginia Pattie Kerovpyan występowała i nagrywała z wieloma zespołami muzyki dawnej, m.in. Les Arts Florissants, Ensemble Guillaume de Machaut de Paris, Per Cantar e Sonar, l'Offrande Musicale, La Grande Écurie et la Chambre du Roy. W 1976 roku założyła z Roubenem Haroutunianem duet, który później przyjął nazwę Kotchnak, a w 1985 roku pomogła stworzyć zespół ormiańskich pieśni liturgicznych, Akn.
Koncert KOLUMNY - 11 listopada godz. 20:00 - Kościół św. Mikołaja, ul. Św. Antoniego 30
Koncert rodziny Kerovpyan oraz Teatru ZAR ze specjalnym udziałem Nişana Çalgiciyana i Murata Içlinalça.
Jako kulminację dwudniowej refleksji, zapraszamy wszystkich do dzielenia z nami przez pieśń wyjątkowej siły i piękna ormiańskiego śpiewu modalnego, ucieleśnionych w głosach naszych gości i gospodarzy. Artykuł przygotowany na podstawie strony VoicEcounters
